İsrail’in İran’a yönelik saldırısıyla başlayan, İran’ın misilleme saldırılarıyla karşılıklı olarak devam eden savaşa ABD de dahil oldu. ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’daki üç nükleer tesisi vurduklarını açıklaması, hem kendi ülkesinde hem de tüm dünyada büyük yankı uyandırdı.
NYT: TRUMP, ABD’Yİ ORTADOĞU ÇATIŞMASINA SOKTU
ABD’nin The New York Times gazetesi, “İran’ı bombalama kararıyla Trump, ABD’yi Ortadoğu çatışmasına enjekte etti” başlıklı değerlendirmesinde, ABD’nin İran’daki üç nükleer tesisi bombalayarak İsrail’in savaşına katıldığını, şimdi ise İran’ın misillemesine hazırlandığını aktardı.
Trump’ın Kasım 2024’te yapılan seçim öncesinde ülkesini “yabancı savaşların dışında tutma” taahhüdünde bulunduğunu hatırlatan NYT’ye konuşan Trump’ın danışmanlarından biri, Trump’ın özel olarak bu saldırıları “sınırlı eylem” olarak tarif ettiğini anlattı.
NYT, İranlı üst düzey isimlerin ülkenin savaşa olası dahli halinde ABD’ye misilleme yapılacağını açıkladığını anımsatarak “ABD’nin askeri üslerinin ve bölgedeki diğer çıkarlarının İran füzelerinin menzili içinde olduğu” yorumunda bulundu.
DER SPİEGEL: TRUMP, BÜYÜK BİR RİSK ALDI
Almanya’nın haftalık siyaset dergisi Der Spiegel, ABD’nin İran’a saldırılarını “Trump’ın savaşı” başlıklı haberinde ele aldı. Haberde, “ABD Başkanı Donald Trump, İran’ın nükleer tesislerine bombalı saldırılar ile birlikte ülkesini yeni bir Ortadoğu savaşının içine soktu. Bununla birlikte büyük de bir risk aldı” değerlendirmesine yer verildi.
Trump’ın “Yeni savaş yok” taahhüdünde bulunduğu hatırlatılan haberde, Trump’ın ABD’yi yeni bir savaş sürüklediği yorumunda bulunuldu. “Bu, tarihi öneme sahip bir an” denilen haberde, şu ifadeler kullanıldı: “(Bu an) Trump’ın başkanlığını iyi ya da kötü anlamda şekillendirecek. Öte yandan, dikkatleri kesinlikle Trump’ın son dönemde tırmanan krizler ve eleştirilerle boğuştuğu gerçeğinden başka yere çekecek.”
ABD Başkanı’nın saldırılar ile ilgili sosyal medyada yaptığı paylaşımlara da dikkat çekilen haberde, bunun “Trump’ın ilk kişisel savaşı olduğu ve bunu sosyal medya üzerinden yürüttüğü” ifade edildi. Trump’ın paylaşımlarının bir gencin ton ve üslubunda olduğuna işaret edilen haberde, “Her şey kişisel, abartılı, duygu ve ilgi açlığıyla dolu… Genellikle eğlenceli, ama bu sefer varoluşsal ve gerçekten ürkütücü” denildi.
FRANCE 24: NETANYAHU SALDIRDI, TRUMP U DÖNÜŞÜ YAPTI
Fransa’nın France 24 haber sitesi, “İran’ı bombalayan Trump, diplomasi yerine güç kullanmaya bahse girdi” başlıklı değerlendirmesinde, ABD’nin İran ile çatışmasının çoğu zamanda “gölgede kaldığını” ve ABD’deki politika yapıcıların “çoğu zaman isteksiz bir şekilde diplomasinin tercih edilebilir olduğuna inandığını” kaydetti.
ABD Başkanı Trump’ın saldırı emri ile birlikte kendisini cesaretlendiren İsrail gibi ABD’nin de çatışmayı gün yüzüne çıkardığı yorumuna yer verilen haberde, bunun “sonuçlarının bir süre daha net olmayacağına” dikkat çekildi.
ABD istihbaratının İran’ın nükleer bomba yapmadığı sonucuna vardığı hatırlatılan haberde görüşlerine yer verilen İran doğumlu İsveçli yazar ve aktivist Trita Parsi, Trump’ın “İran’ın 5 ile 10 yıl içinde nükleer silahları olan bir devlet haline gelmesini daha olası hale getirdiğine” dikkat çekti. Aynı zamanda Quincy Sorumlu Devlet İdaresi Enstitüsü’nün İcra Direktör Yardımcısı olan Parsi, “Stratejik başarıyı taktik başarı ile karşıştırmadığımıza emin olmalıyız” dedi.
Trump’ın kendisini uzlaştırıcı olarak lanse ettiğini ve İran ile nükleer anlaşmaya varılması konusunda umutlu olduğunu söylediğini anımsatan France 24, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu İran’a saldırdığında Trump yönetiminin İran ile yeni görüşme hazırlığında olduğuna dikkat çekti.
Bunun “Trump’ın aniden U dönüşü yapmasını beraberinde getirdiğini” kaydeden France 24’ün haberinde görüşlerine yer verilen Savunma Öncelikleri askeri analiz direktörü Jennifer Kavanagh, “Trump’ın kendi diplomasi çabalarını yarıda kesmesi orta ya da uzun vadede bir anlaşma olmasını da çok daha zorlaştırıyor. İran’ı artık Trump’ın sözlerine güvenmeye ya da taviz vemenin İran’ın çıkarına olacağına inanmaya teşvik eden hiçbir şey yok” dedi.
REUTERS: RİSKLER VE BİLİNMEZLİKLERLE DOLU BİR KUMAR
İngiltere merkezli Reuters haber ajansı da ABD’nin İran’a yönelik saldırılarına ilişkin analizinde, “İran’a saldırılar Trump’ın en büyük, en riskli dış politika kumarı” başlığına yer verdi. Reuters, Trump’ın “eşi görülmemiş bir kararla İran’ın nükleer tesislerinin bombalanması emrini verdiğini” belirterek Trump’ın aynı zamanda uzun zamandır uzak duracağını söylediği bir şeyi yaparak büyük bir yabancı savaşa askeri olarak dahil olduğunu kaydetti.
Analizde, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırısının “Trump’ın iki başkanlık döneminin en büyük dış politika kumarı olduğu” ve söz konusu kumarın “riskler ve bilinmezliklerle dolu olduğu” ifade edildi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sektreteri Antonio Guterres
“ABD’nin bugün İran’a karşı güç kullanmasından derin endişe duyuyorum. Bu, zaten uçurumun eşiğinde olan bir bölgede tehlikeli bir tırmanma ve uluslararası barış ile güvenliğe doğrudan bir tehdittir. Bu çatışmanın hızla kontrolden çıkma riski artıyor. Bunun siviller, bölge ve dünya için felaket sonuçları olabilir. Üye devletleri gerilimi azaltmaya ve BM Şartı ile diğer uluslararası hukuk kurallarına bağlı kalmaya çağırıyorum. Bu tehlikeli saatte kaos sarmalından kaçınmak kritik önemdedir. Askerî bir çözüm yoktur. Tek çıkış yolu diplomasi, tek umut barıştır.”
İngiltere Başbakanı Keir Starmer
“İran’ın nükleer programı uluslararası güvenlik için ciddi bir tehdittir. İran’ın asla nükleer silah geliştirmesine izin verilmemelidir ve ABD bu tehdidi azaltmak için harekete geçmiştir. Ortadoğu’daki durum hâlâ çok hassastır ve bölgedeki istikrar önceliklidir. İran’ı müzakere masasına geri dönmeye ve bu krize diplomatik bir çözüm bulmaya çağırıyoruz.”
İran Ulusal Direniş Konseyi Lideri Meryem Rajavi
“Artık Hamaney gitmelidir. İran halkı savaşın sona ermesini memnuniyetle karşılıyor ve barış ile özgürlük istiyor. Hamaney, sayısız cana mal olan ve İran halkına en az 2 trilyon dolara mal olmuş yurtseverlikten uzak bir projenin sorumlusudur – ve şimdi tüm bu çaba kül olup gitmiştir.”
Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba
“Çatışmanın hızla yatıştırılması çok önemlidir. Oradaki durumu büyük bir endişeyle yakından takip ediyoruz.”
Avrupa Birliği (AB) Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas
“İran’ın nükleer silah geliştirmesine izin verilemez; bu uluslararası güvenlik için bir tehdittir. Tüm tarafları geri adım atmaya, müzakere masasına dönmeye ve daha fazla tırmanmayı önlemeye çağırıyorum. AB Dışişleri Bakanları durumu yarın ele alacak.”
İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani
“Bu saldırının ardından – ki bu saldırı nükleer silah üretiminde büyük hasara yol açtı ve tüm bölge için tehdit oluşturdu – artık gerilimin azalmasını ve İran’ın müzakere masasına oturmasını umut ediyoruz.”
Katar Dışişleri Bakanlığı
“Katar Devleti, İran’ın nükleer tesislerinin bombalanmasının ardından durumun kötüleşmesinden üzüntü duymakta ve kardeş İran İslam Cumhuriyeti’nin nükleer tesislerini hedef alan son saldırıların ardından yaşanan gelişmeleri büyük bir endişeyle takip etmektedir.”
Yeni Zelanda Dışişleri Bakanı Winston Peters
“Son 24 saatte yaşanan gelişmeleri, özellikle Başkan Trump’ın İran’daki nükleer tesislere yönelik ABD saldırılarını duyurmasını not ediyoruz. Ortadoğu’daki devam eden askerî hareketlilik son derece endişe vericidir ve daha fazla tırmanmanın önlenmesi kritik önemdedir. Yeni Zelanda, diplomasi yönündeki çabaları güçlü şekilde desteklemektedir. Tüm tarafları yeniden görüşmelere dönmeye çağırıyoruz. Kalıcı bir çözüm askerî değil, diplomatik yoldan sağlanabilir.”
